*Αναδημοσίευση από WeAreSolomon
Το Solomon συνάντησε τον δικηγόρο των Λιμενικών του πληρώματος του ΠΠΛΣ-920 που κατηγορούνται για την πρόκληση του πολύνεκρου ναυαγίου της Πύλου. Παρουσιάζουμε τους ισχυρισμούς τους, αλλά και το αναλυτικό πόρισμα του Συνηγόρου του Πολίτη, που αντικρούει τεκμηριωμένα πολλούς εξ αυτών, και αποκαλύπτει τις βαριές ευθύνες της ηγεσίας του Λιμενικού Σώματος τη νύχτα της 14ης Ιουνίου 2023.
«Ωχχχχχχ»: το επιφώνημα αυτό, μέλους του πληρώματος του σκάφους 920 του Λιμενικού, κατά την περισυλλογή άψυχων σωμάτων από τη θάλασσα, θα μπορούσε να θεωρηθεί το ηχητικό αποτύπωμα της τραγικής διαχείρισης του πολύνεκρου ναυαγίου στα ανοιχτά της Πύλου — μιας από τις φονικότερες ναυτικές τραγωδίες της σύγχρονης ιστορίας.
Μαζί με τις καταγραφές άλλων ηχητικών ντοκουμέντων, που παρουσιάζονται σήμερα για πρώτη φορά από το Solomon, περιλαμβάνεται στο σχετικό πόρισμα του Συνηγόρου του Πολίτη. Το πόρισμα δεν έχει δημοσιευθεί, διότι αποτελεί μέρος της δικογραφίας.
Λίγο μετά τις 02:00 τα ξημερώματα της 14ης Ιουνίου 2023, βυθίζεται νοτιοδυτικά της Πύλου το αλιευτικό σκάφος που έμεινε γνωστό ως Adriana, και είχε αποπλεύσει από την Λιβύη με προορισμό την Ιταλία, μεταφέροντας –κατά τις επίσημες εκτιμήσεις– 750 άνδρες, γυναίκες, και παιδιά. Στο Αρχηγείο του Λιμενικού στον Πειραιά φτάνει η πληροφορία πως το μοναδικό σκάφος που είχε αποσταλεί στο σημείο πριν από το ναυάγιο, το ΠΠΛΣ-920, διαθέτει μόλις δύο σάκους μεταφοράς σωρών.
Λίγο πριν από τις 06:00 το πρωί, ο πλωτάρχης Γεώργιος Γιώτας, ένας εκ των δύο Επικεφαλής Φυλακής στο Ενιαίο Κέντρο Συντονισμού Έρευνας και Διάσωσης (ΕΚΣΕΔ) εκείνη τη νύχτα, δίνει την εντολή: «…Τα πτώματα χύμα, δεν έχουμε άλλη επιλογή, κουβέρτα στρωμένη πίσω…».
Ο ίδιος αξιωματικός, σε άλλο σημείο, αιτιολογεί την άρνηση της Ελλάδας να ζητήσει συνδρομή από άλλα κέντρα διάσωσης ή την Ευρωπαϊκή Ακτοφυλακή, Frontex, με το εξής επιχείρημα: «Είμαστε αυτοδύναμοι, δεν χρειαζόμαστε συνδρομή […]. Είμαστε ένα από τα καλύτερα Κέντρα παγκοσμίως».
Εκατοντάδες ζωές χάθηκαν εκείνο το βράδυ. Μόλις 104 διασώθηκαν.
Αντιφάσεις και ηγετικές ευθύνες
Τον Φεβρουάριο του 2025, ο Συνήγορος του Πολίτη έχει ολοκληρώσει την πολύμηνη έρευνά του για το ναυάγιο της Πύλου. Στο πόρισμά του αναφέρεται σε «σειρά σοβαρών και επίμεμπτων παραλείψεων στα καθήκοντα έρευνας και διάσωσης εκ μέρους ανώτερων αξιωματικών του Λιμενικού Σώματος».
Όπως έγραφε το Solomon, η ανεξάρτητη Αρχή αποφάσισε να ξεκινήσει δική της έρευνα, λόγω της άρνησης της ηγεσίας του Λιμενικού Σώματος για εσωτερική διερεύνηση.
Τον Μάιο του 2025, με βάση το πόρισμα του Συνηγόρου, ασκήθηκαν ποινικές διώξεις σε 17 στελέχη του Λιμενικού Σώματος. Τον Ιούνιο, το Solomon συνάντησε στο γραφείο του στην λεωφόρο Αλεξάνδρας τον δικηγόρο Θρασύβουλο Κονταξή, ο οποίος έχει αναλάβει την υπεράσπιση των 13 ένστολων λιμενικών (κυβερνήτη και πληρώματος) του περιπολικού σκάφους ΠΠΛΣ-920.
Οι λιμενικοί που εκπροσωπεί ο κ. Κονταξής διώκονται ποινικά για κακουργήματα, που περιλαμβάνουν την πρόκληση ναυαγίου, και την παράλειψη παροχής βοήθειας.
Μέσα από τη συνέντευξή του ιδίου στο Solomon (το πλήρες κείμενο της οποίας μπορείτε να διαβάσετε εδώ), παρουσιάζεται για πρώτη φορά η θέση του πληρώματος για όσα συνέβησαν εκείνο το βράδυ.
Από την αντιπαραβολή όσων υποστηρίζουν οι κατηγορούμενοι λιμενικοί διά του συνηγόρου τους, με τα ευρήματα του εκτενούς πορίσματος του Συνηγόρου του Πολίτη, στο οποίο το Solomon απέκτησε πρόσβαση, προκύπτουν οι εξής οκτώ σημαντικές διαπιστώσεις:
- Οι λιμενικοί που βρίσκονταν στο σημείο εμμένουν στη θέση πως εκτελούσαν τις εντολές που λάμβαναν από το Κέντρο και δεν προέβησαν σε καμία αξιόποινη πράξη.
- Καταγράφονται «συμπτώσεις» και «δυσλειτουργίες» που εντείνουν τον προβληματισμό περί πιθανής απόπειρας συγκάλυψης. Πρώτον, για όλη την επικοινωνία του Λιμενικού με το αλιευτικό, πριν από τη βύθισή του, εμφανίζεται να επιλέχθηκε «εκ παραδρομής » η μοναδική αναλογική από τις συνολικά οκτώ γραμμές που λειτουργούν στο ΕΚΣΕΔ, η οποία δεν διαθέτει δυνατότητα ηχητικής καταγραφής. Κατά παράβαση των ρητών κανόνων λειτουργίας του Κέντρου, περί πλήρους καταγραφής των συνομιλιών 24 ώρες το 24ωρο. Δεύτερον, το Solomon είχε αναδείξει πως οι κάμερες του υπερσύγχρονου σκάφους ΠΠΛΣ-920 εμφανίζονταν «εκτός λειτουργίας» — από το πόρισμα προκύπτει πως φέρονται να χάλασαν σχεδόν αμέσως μετά τη διθυραμβική παραλαβή του σκάφους από το Λιμενικό.
- Αναδεικνύονται δομικά οργανωτικά ζητήματα εντός του Λιμενικού. Χαρακτηριστικό είναι πως το ΠΠΛΣ-920 εμφανίζεται να φτάνει στο σημείο «στα τυφλά»: δίχως το Κέντρο Ελέγχου να ενημερώνει τον κυβερνήτη του για την κατάσταση στο αλιευτικό, παρά την ύπαρξη πληροφοριών, οπτικού υλικού, και τις αναφορές για νεκρούς σε αυτό.
- Ο δικηγόρος των λιμενικών υποστήριξε στο Solomon πως κανείς επιζών δεν έχει αναφερθεί σε απόπειρα ρυμούλκησης του αλιευτικού από το Λιμενικό, που να οδήγησε στη βύθισή του. Ωστόσο η δημοσιογραφική έρευνα έχει παρουσιάσει σχετικές μαρτυρίες, στο δε πόρισμα του Συνηγόρου περιλαμβάνονται επίσης σχετικές μαρτυρίες επιζώντων
- Χρειάστηκε να περάσουν σχεδόν δύο ώρες από την ανατροπή του αλιευτικού για την πρώτη ρίψη φωτοβολίδων από αέρας από αεροπλάνο C-130. Στο πόρισμα του Συνηγόρου αναφέρεται πως, για την επιβίωση ανθρώπων στη θάλασσα, οι πρώτες δύο ώρες είναι κρίσιμες.
- Κατά την εξέτασή τους από τον Συνήγορο, στελέχη του Λιμενικού παρουσιάζουν αντιφατικούς ισχυρισμούς, μεταξύ άλλων και για την απουσία καταγραφής συνομιλιών, ενώ αρχηγικό στέλεχος του Σώματος δηλώνει πως «οι περισσότεροι από τους νεκρούς ήταν χτυπημένοι στο κεφάλι» από την ανατροπή του σκάφους, και για τον λόγο αυτό δεν μπόρεσαν να το εγκαταλείψουν εγκαίρως – ισχυρισμός που δεν επιβεβαιώνεται από τις εκθέσεις νεκροψίας-νεκτροτομής.
- Αποδεικνύεται πως, παρά την ύπαρξη έγκαιρης και ακριβούς ενημέρωσης, και από τον ίδιο τον Πλοίαρχο του ΠΠΛΣ-920, το Λιμενικό δεν κλιμάκωσε σε κανένα σημείο τον βαθμό κινδύνου του περιστατικού, όπως προβλέπουν οι σχετικοί κανόνες, παρά μόνο όταν ήταν πλέον πολύ αργά, μετά τη βύθιση του αλιευτικού.
- Σύμφωνα με όσα είπε ο συνήγορος του πληρώματος του ΠΠΛΣ-920 στο Solomon, παρά την ποινική δίωξη εις βάρος τους, το σύνολο των λιμενικών που εκπροσωπεί παραμένουν σε ενεργό υπηρεσία. Ο κυβερνήτης του ΠΠΛΣ-920 έχει στο μεταξύ προαχθεί, όπως υπηρεσιακά προβλεπόταν.
Η επιλογή του ΠΠΛΣ-920
Οι εντολές καθ’ όλη τη διάρκεια του περιστατικού δίνονταν από το Κέντρο Έρευνας και Διάσωσης και συγκεκριμένα από τους δύο Επικεφαλής Φυλακής «κατόπιν έγκρισης όλης της ιεραρχίας», όπως ανέφεραν οι εξετασθέντες στον Συνήγορο.
Ο Υποναύαρχος Τρύφωνας Κοντιζάς (τότε Β΄ Υπαρχηγός του Λιμενικού και σήμερα επικεφαλής του σώματος) κατέθεσε ότι ο τότε Αρχηγός, Αντιναύαρχος Γεώργιος Αλεξανδράκης, είχε επίσης καλέσει τον γενικό γραμματέα του υπουργείου Μετανάστευσης, τον οποίο «ενημέρωσε για την ύπαρξη αυτού του σκάφους και μεγάλου αριθμού μεταναστών και τους ζήτησε να είναι έτοιμοι στην Πελοπόννησο και τα νησιά του Ιονίου».
Στο ίδιο τηλεφώνημα, αναφέρεται ότι ο ίδιος ο Αρχηγός είχε διατάξει την προετοιμασία του λιμένα Καλαμάτας. Εντούτοις, το Λιμενικό επέλεξε να παρακολουθεί το Adriana επί περισσότερες από 15 ώρες, χωρίς να δώσει εντολή διάσωσης.
Αν και επελέγη ως «το καταλληλότερο και προσφορότερο» σκάφος, το ΠΠΛΣ-920, με χωρητικότητα για μόλις 36 άτομα και διαθέτοντας μόνο 43 σωσίβια, ήταν παντελώς ανεπαρκές για περιστατικό μαζικής διάσωσης.
Το ΠΠΛΣ-920 απέπλευσε από τη Σούδα στις 15:00 και έφτασε στην περιοχή νότια της Πύλου πριν τις 23:00, μετά από σχεδόν οκτώ ώρες. Ένα ερώτημα είναι γιατί χρειάστηκε τόσο χρόνο. Δεδομένου ότι η απόσταση ήταν περίπου 160 ναυτικά μίλια και η υπηρεσιακή ταχύτητα του σκάφους ξεπερνά τους 32 κόμβους, ο χρόνος πλεύσης θα έπρεπε να ήταν περίπου πέντε ώρες.
Ως προς την επιλογή του συγκεκριμένου σκάφους του Λιμενικού, το πόρισμα του Συνηγόρου καυτηριάζει την παρουσία του «ουσιωδώς υποδεέστερου σε ικανότητα διάσωσης» ΠΠΛΣ-920 σε σχέση με τα παραπλέοντα δεξαμενόπλοια, τα οποία το Λιμενικό είχε απομακρύνει από το σημείο.
Ο Συνήγορος επισημαίνει ότι το Κέντρο «θα μπορούσε […] να έχει αιτηθεί τη διάθεση πολεμικού πλοίου […] με απαραίτητο ιατρονοσηλευτικό προσωπικό», ενώ «στον επιχειρησιακό σχεδιασμό θα μπορούσαν να έχουν συμπεριληφθεί σύγχρονα ναυαγοσωστικά, όπως το ελλιμενισμένο στο Γύθειο “Aigaion Pelagos”».
Το ΠΠΛΣ-920 στέλνεται «στα τυφλά»
Από το πόρισμα προκύπτει ένα ακόμα μείζον προβληματικό σημείο, που αναδεικνύει αν μη τι άλλο τις οργανωτικές δυσλειτουργίες εντός του Λιμενικού: το 920 και ο κυβερνήτης του στάλθηκαν στο σημείο «στα τυφλά».
Συγκεκριμένα, μετά από ώρες πλεύσης ο κυβερνήτης Ζουριδάκης φτάνει στο σημείο, δίχως οι ανώτεροί του να του έχουν μεταφέρει τις πληροφορίες:
- ούτε του Συντονιστικού Κέντρου της Ρώμης για τον συγκεκριμένο αριθμό μεταναστών και την πιθανότητα να υπάρχουν νεκροί,
- ούτε το περιεχόμενο επόμενης ενημέρωσης για άτομα αναίσθητα στο σκάφος,
- ούτε την αναφορά από το εναέριο μέσο της FRONTEX για τον συγκεκριμένο αριθμό μεταναστών που βρίσκονταν πάνω και πιθανώς κάτω από το κατάστρωμα ή την έλλειψη σωστικών μέσων,
- δεν του δείχνουν καν τις σχετικές φωτογραφίες!
Τη μη πληροφόρηση επιβεβαιώνει ο Επικεφαλής Φυλακής, σε προφορικές εξηγήσεις στον Συνήγορο: «Του δώσαμε συγκεκριμένες πληροφορίες, το στίγμα του αλιευτικού, την περιοχή, ότι είχε μεγάλο αριθμό επιβαινόντων, ότι δεν έχουν αιτηθεί κάτι. Και του ζητήσαμε να πάει προκειμένου να εξακριβώσει το τι γίνεται στο σημείο εκείνο και αν όντως υπάρχει κίνδυνος στο πλοίο αυτό, να διερευνήσει δηλαδή την κατάσταση του σκάφους».
Ο ίδιος ο κυβερνήτης, Πλωτάρχης Ζουριδάκης, κατέθεσε: «Όχι, δεν μου δόθηκαν τέτοιες πληροφορίες. Το μόνο που μου είπαν ήταν να μεταβώ στο σημείο για τον εντοπισμό του σκάφους αυτού, το οποίο έφερε μεγάλο αριθμό μεταναστών».
Ο τότε Αρχηγός Αλεξανδράκης ανέφερε: «Μίλησα, αν θυμάμαι καλά, πριν τον απόπλου [με τον Ζουριδάκη], μεσημεριανές ώρες. Είχα μια ολιγόλεπτη τυπική συνομιλία, τους ευχήθηκα καλό ταξίδι και μου επιβεβαίωσε ότι είχε πάρει και νερά και τρόφιμα».
Η «τύφλωση» του ΠΠΛΣ-920
Πάνω από δύο χρόνια έχουν συμπληρωθεί από το ναυάγιο της Πύλου, και κεντρικό ζήτημα παραμένει η έλλειψη οπτικοακουστικού υλικού που να πιστοποιεί τι πράγματι οδήγησε σε αυτό.
Στην κοινή έρευνα του Solomon με τη βρετανική εφημερίδα Guardian, την ερευνητική ομάδα Forensis, και τη γερμανική τηλεόραση ARD για το ναυάγιο της Πύλου είχαμε αναδείξει πως, σε συνεδρίαση του Διοικητικού Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ακτοφυλακής, είχε κριθεί επιβεβλημένο τα σκάφη του ελληνικού Λιμενικού να καταγράφουν πλέον οπτικά τις επιχειρήσεις τους, λόγω επιβεβαιωμένων περιστατικών καταπάτησης ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Όπως είχαμε δείξει στην ίδια έρευνα, το ΠΠΛΣ-920 ήταν από τα πλέον σύγχρονα σκάφη του Λιμενικού. Όταν παραλήφθηκε το 2021, μόλις δύο χρόνια πριν από το ναυάγιο, είχε γίνει δεκτό διθυραμβικά στο λιμάνι της Σούδας. Το κόστος για την αγορά τεσσάρων όμοιων σκαφών από το Λιμενικό είχε αγγίξει τα 55,4 εκατ. ευρώ, ενώ τα σκάφη ναυπηγήθηκαν στην Ιταλία με προδιαγραφές που όρισε το ελληνικό Λιμενικό.
Το βράδυ του ναυαγίου, ωστόσο, το υπερσύγχρονο σύστημα καταγραφής που διέθετε φέρεται να βρισκόταν εκτός λειτουργίας λόγω βλάβης. Tο αποτέλεσμα ήταν η τεχνική «τύφλωση» του μοναδικού πλοίου που στάλθηκε στο σημείο όπου σημειώθηκε το πιο πολύνεκρο ναυάγιο στην ιστορία της χώρας.
Ο κ. Κονταξής υποστήριξε πως το συγκεκριμένο σκάφος εμφάνισε πολύ γρήγορα τεχνικά ζητήματα. Είπε πως ο κυβερνήτης είχε από καιρό επισημάνει εσωτερικά πως είχε χαλάσει το σύστημα καταγραφής, αλλά οι αναφορές του είχαν μείνει αναπάντητες.
«Ενάμιση χρόνο πριν από το συμβάν… τουλάχιστον 3 σήματα έστειλε» ο κυβερνήτης για το ότι δεν λειτουργούν οι κάμερες, είπε ο κ. Κονταξής στο Solomon. «Όλοι ήταν ενημερωμένοι». Όταν ρωτάμε αν το γνώριζε η ηγεσία πριν στείλει το σκάφος: «Ισχύει αυτό βάσει της λογικής».
Πράγματι, η εξέταση του πορίσματος του Συνηγόρου του Πολίτη επιβεβαιώνει πως ο κυβερνήτης Ζουριδάκης είχε ενημερώσει εσωτερικά για ζητήματα στο σύστημα καταγραφής εικόνας.
Υπάρχουν τρία ερωτήματα, όμως, που προκύπτουν αβίαστα:
- Πώς είναι δυνατόν να χάλασε τόσο άμεσα (ουσιαστικά αμέσως αφότου αποκτήθηκε) το σύστημα καταγραφής ενός τόσο ακριβού σκάφους, που θεωρούνταν από τα καλύτερα εξοπλισμένα που διαθέτει το Λιμενικό;
- Εάν πράγματι είχε χαλάσει, γιατί επί δύο χρόνια δεν επιδιορθώθηκε; Ούτως ώστε να υπάρχει επιχειρησιακή απόδοση, αλλά και η Ελλάδα να συμμορφώνεται με την υποχρέωσή της για καταγραφή των επιχειρήσεων;
- Μόλις ενάμιση μήνα μετά το ναυάγιο (Αύγουστος 2023), το σύστημα καταγραφής δεδομένων του σκάφους εμφανίζεται, βάσει έγγραφης απάντησης του Λιμενικού στον Συνήγορο, να να έχει επιδιορθωθεί. Πώς έγιναν μέσα σε ενάμιση μήνα όσα δεν έγιναν μέσα σε δύο χρόνια;
Η «Μαύρη Τρύπα» των Συνομιλιών
Ένα ακόμα αποκαλυπτικό εύρημα του πορίσματος είναι η «μαύρη τρύπα» στις συνομιλίες του Κέντρου Ελέγχου.
Καταγράφονται «προφανή κενά», σύμφωνα με το πόρισμα του Συνηγόρου, με χαρακτηριστικότερο το κενό «μεταξύ 23:34:58 της 13.6.2023 έως και 02:22:16 της 14.6.2023», το οποίο καλύπτει το κρισιμότερο χρονικό διάστημα: από την προσέγγιση του ΠΠΛΣ-920 μέχρι τη βύθιση του Adriana.
Επιπλέον, απουσιάζουν όλες οι συνομιλίες με το αλιευτικό. Το Λιμενικό ισχυρίζεται ότι υπήρξε «τεχνικό λάθος»: στο Κέντρο Ελέγχου λειτουργούν επτά ψηφιακές γραμμές (με καταγραφικό) και μια αναλογική (χωρίς καταγραφή, για έκτακτη ανάγκη σε περίπτωση που δεν λειτουργούν οι άλλες).
Τα μέλη του πληρώματος υποστηρίζουν πως, εκ παραδρομής, κάλεσαν από αναλογικό τηλέφωνο την πρώτη φορά, και συνέχισαν να χρησιμοποιούν τον ίδιο αριθμό. Η δικαιολογία χαρακτηρίζεται από το πόρισμα ως μη επαρκής, ιδίως από τη στιγμή που «την εντολή για την καταγραφή όλων των συνομιλιών […] φέρεται να έχει δώσει σαφώς ο Αρχηγός του Σώματος».
Επιπλέον, δεν καταγράφηκαν συνομιλίες μεταξύ Κέντρου Ελέγχου και ΠΠΛΣ-920, στο κρίσιμο διάστημα μετά την άφιξη του σκάφους του Λιμενικού στο σημείο έως τις 03:06, παρότι το Adriana είχε ήδη ανατραπεί και βυθιστεί στις 02:06.
Ο δικηγόρος του πληρώματος, κ. Κονταξής, παραδέχτηκε στο Solomon ότι ο κυβερνήτης επικοινωνούσε και με το κινητό του, επειδή «το επίσημο σύστημα δεν είχε πάντα σήμα». Συμφώνησε ότι η έλλειψη ορθής καταγραφής στέρησε κρίσιμες απαντήσεις.
Ο Συνήγορος του Πολίτη διερωτάται για την έλλειψη των αποδεικτικών στοιχείων, που θέτει εμπόδια στην πλήρη διερεύνηση των γεγονότων, εντείνοντας την υποψία της συγκάλυψης: «Πόσο μεγάλη μπορεί να είναι η σύμπτωση όλες οι επικοινωνίες με το αλιευτικό και τον πλοίαρχο του ΠΛΣ-920 μέχρι τη βύθιση να μην έχουν καταγραφεί;».
Ανεξάρτητες μεταξύ τους δημοσιεύσεις των omniaTV και Εφημερίδας των Συντακτών αφενός, και του news247.gr αφετέρου, παρουσίασαν ηχητικά (από επικοινωνία του ΕΚΣΕΔ με παραπλέοντα τάνκερ), στα οποία στελέχη του Λιμενικού ακούγονται στο βάθος να ζητούν από τους επιβαίνοντες του Adriana να δηλώσουν πως θέλουν να συνεχίσουν το ταξίδι τους για την Ιταλία, αντί να μεταφερθούν στην Ελλάδα.
Τι υποστηρίζεται για την απόπειρα ρυμούλκησης
Μείζον ζήτημα διερεύνησης των αιτίων του ναυαγίου είναι αν το λιμενικό σκάφος ΠΠΛΣ-920 επιχείρησε να ρυμουλκήσει το αλιευτικό, προκαλώντας τη βύθισή του.
Αρχικά η θέση του Λιμενικού ήταν πως δεν υπήρξε οποιαδήποτε απόπειρα πρόσδεσης. Στη συνέχεια, την παραδέχτηκε, αλλά ως απλή προσπάθεια προσέγγισης με το αλιευτικό.
Η υπερασπιστική γραμμή του πληρώματος υποστηρίζει πως δεν έγινε ρυμούλκηση. Σύμφωνα με τον δικηγόρο τους, ο «μπλε κάβος», τον οποίο παρουσιάσαμε στο πλαίσιο της κοινής έρευνας Solomon, Forensis, Guardian, ARD, χρησιμοποιήθηκε αποκλειστικά για να διατηρηθεί απόσταση και να διευκολυνθεί η επικοινωνία.
Ο συνήγορος των λιμενικών υποστήριξε στο Solomon πως κανείς επιζών δεν έχει καταθέσει για ρυμούλκηση. Υπογράμμισε επίσης τη θέση του κυβερνήτη, δηλαδή πως το λιμενικό σκαφος δεν είχε τη δυνατότητα για τέτοια ρυμούλκηση.
Ωστόσο, αυτή η αφήγηση αντικρούεται από τις μαρτυρίες διασωθέντων και τεχνικές αναλύσεις:
- Επιζώντες κατέθεσαν στον Συνήγορο του Πολίτη ότι η ανατροπή προκλήθηκε από την απόπειρα ρυμούλκησης.
- Τεχνική πραγματογνωμοσύνη αναφέρει ότι η δύναμη του ΠΠΛΣ-920 ήταν πολλαπλάσια της απαιτούμενης για την ανατροπή του αλιευτικού.
Η καθυστέρηση στη διάσωση
Η τελική πράξη της τραγωδίας, η επιχείρηση διάσωσης, ήταν εξίσου προβληματική.
Το αλιευτικό αναφέρεται πως ακινητοποιήθηκε οριστικά στις 01:35’ της 14ης Ιουνίου. Παρά την επικείμενη ανατροπή του, το Κέντρο Ελέγχου εκδίδει σήμα MAYDAY μόλις μισή ώρα αργότερα, στις 02:06’, κατά την ώρα της βύθισης, ενώ το ημερολόγιο της θαλαμηγού Mayan Queen IV, του πρώτου παραπλέοντος σκάφους που έφτασε στο σημείο του ναυαγίου, καταγράφει λήψη MAYDAY μόλις στις 02:30’.
Η καθυστέρηση στην έκδοση και εντολή σήματος κινδύνου χαρακτηρίζεται «εξαιρετικά κρίσιμη» στο πόρισμα του Συνηγόρου, όπου τονίζεται ότι κάθε λεπτό είχε ζωτική σημασία, καθώς το αλιευτικό δεν έφερε σωσίβια, οι επιβαίνοντες ήταν εξαντλημένοι και επικρατούσε πανικός: «Κάθε λεπτό [ήταν] ζωτικής σημασίας και [η] παραμικρή καθυστέρηση ικανή να μειώσει δραματικά τις πιθανότητες επιβίωσης των ανθρώπων που βρίσκονταν στη θάλασσα».
Η ανεπάρκεια των μέσων ήταν κραυγαλέα και είχε ως αποτέλεσμα την πρώτη ώρα, όταν επιχειρούσε αποκλειστικά το ΠΠΛΣ-920, να διασωθούν μόλις 50 περίπου άτομα. Η άφιξη του Mayan Queen IV στο σημείο του ναυαγίου έγινε περίπου μία ώρα μετά τη βύθιση, στις 02:55’.
Η εντολή για απογείωση του ελικοπτέρου SUPER PUMA της Πολεμικής Αεροπορίας για την αεροδιακομιδή των σοβαρά τραυματισμένων δόθηκε στις 03:31’, ενώ η ρίψη φωτιστικών φωτοβολίδων από C-130 ξεκίνησε στις 03:52’.
«Υποχρέωση να προστατεύει τη ζωή»
Η υπερασπιστική γραμμή του πληρώματος και του κυβερνήτη, όπως εκφράζεται από τον δικηγόρο τους, Θρασύβουλο Κονταξή, συνοψίζεται στη φράση: «Εκτελούσαμε εντολές».
Σύμφωνα με τον κ. Κονταξή, ο κυβερνήτης «δεν έχει ενέργεια, δεν έχει πράξει. Δεν έχει κάνει ή παραλείψει κάτι. Του είπανε “πήγαινε, πλησίασε, έλεγξε”». Η μόνη εντολή που είχε, υποστήριξε ο συνήγορος υπεράσπισής του, ήταν «να παραμείνει και να παρακολουθεί την πορεία του» σκάφους.
Η πλευρά της υπεράσπισης υποστήριξε, επίσης, πως δεν θα μπορούσε να έχει προσφερθεί βοήθεια στους επιβαίνοντες σε περίπτωση που δεν ήθελαν.
Στην πιο «σκληρή» του σελίδα, το πόρισμα του Συνηγόρου του Πολίτη θυμίζει το αυτονόητο: «Η υποχρέωση του κράτους δεν είναι μόνο να μην αφαιρεί, αλλά και να προστατεύει τη ζωή – με πραγματική εφαρμογή των κανόνων έρευνας διάσωσης».
Το σίγουρο είναι ότι εκείνη τη νύχτα, στη θάλασσα της Πύλου, η υποχρέωση αυτή δεν εκπληρώθηκε.